μοχθηρός

-ή, -ό (ΑΜ μοχθηρός, -ά, θηλ. και -ός -όν, Α και μόχθηρος, -ον)

κακός, φαύλος, πανούργος, ανέντιμος, αχρείος

νεοελλ.

αυτός που αισθάνεται φθόνο για την ευτυχία τών άλλων, κακόβουλος, δόλιος, κακεντρεχής, φθονερός

μσν.

1. αυτός που προκαλεί φόβο, φοβερός, δεινός

2. αυτός που προκαλεί βλάβη στην υγεία, βλαβερός, επιζήμιος

3. αυτός που είναι σε κακή κατάσταση,

4. ασθενικός, αρρωστιάρικος

5. το ουδ. ως ουσ. τo μοχθηρόν α) το μουχτερό

β) δυσκολία

γ) δυσαρέσκεια

6. (το ουδ. πληθ. ως ουσ.) τὰ μοχθηρά

τα βλαβερά για την υγεία

μσν.-αρχ.

1. αυτός που υφίσταται μόχθους, κόπους, κακοπάθειες («ὦ Ζεῡ, γυναικῶν οἷον ὤπασας γένος μοχθηρόν», Αισχύλ.)

2. (για καταστάσεις) ο συνυφασμένος με αθλιότητες ή με δυσχέρειες ή αυτός που γίνεται με δυσκολίες και κινδύνους («οὕτω ὁ μὲν θάνατος, μοχθηρᾱς ἐούσης τῆς ζωῆς, καταφυγὴ αἱρετωτάτη τῷ ἀνθρώπῳ γέγονε», Ηρόδ.)

αρχ.

1. (για πρόσωπα) άσχημος, δύσμορφος, δυσειδής

2. (για πράγματα) αυτός που βρίσκεται σε άθλια κατάσταση

3. (για επιχειρήματα) εδραιωμένος σε. εσφαλμένη βάση, σαθρός

4. φρ. «μοχθηρά τλῆναι» — το να υφίσταται κανείς ταλαιπωρίες, μόχθους, βάσανα (Αισχύλ.).

επίρρ...

μοχθηρώς και -ά (ΑΜ μοχθηρῶς)

με μοχθηρό τρόπο.

[ΕΤΥΜΟΛ. < μόχθος + κατάλ. -ηρός (πρβλ. πον-ηρός). Ο τ. μόχθηρος με ηθική σημ. «κακός, φαύλος» τονίστηκε από αρχαίους γραμματικούς στην προπαραλήγουσα, μόχθηρε (πρβλ. και πόνηρε), πράγμα που οφείλεται είτε στη γενικότερη τάση αναβιβασμού τού τόνου στην κλητική (πρβλ. Σωκράτης - Σώκρατες, γυνή -γύναι κ.τ.ό.) είτε σε λόγους εμφάσεως].